İş yerlerinde istenilmese de, bazen kazalar meydana gelmektedir. İş yerinde ve görülen işle ilgili meydana gelen kazalara, iş kazası denilmektedir. İş kazalarının işçi, işveren ve işyeri bakımından ortaya çıkarttığı sonuçları bulunmaktadır. İş kazası nedeniyle ortaya çıkan sonuçların hukuksal boyutları üç alanda kendisini gösterir:

a) Ceza hukuku bakımından sonuç; iş kazası, ölüm veya yaralanma ile sonuçlanmış ise Türk Ceza Kanununun 85 ve 89. maddelerine göre Cumhuriyet Başsavcılığı olayla ilgili olarak soruşturma yapıp sorumlular hakkında dava açarak cezalandırılmalarını talep edebilir. Taksirle yaralamalarda Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince, öncelikle uzlaşma hükümleri uygulanmaktadır. Taraflar aralarında zararın giderilmesi konusunda anlaşamazlarsa ceza davası açılmaktadır.

b) Borçlar Kanunu bakımından sonuç; kazada ölüm var ise mirasçıları, yaralanma var ise işçinin kendisi maddi ve manevi tazminat davası açarak Mahkemece belirlenen miktarı işverenden tahsil edebilir. Ayrıca malulen emeklilik var ise birikimli ödemeler bakımından SSK da işverene rücu edebilir. 

c) İş Kanunu bakımından sonuç; işyerinde iş güvenliğinin gerekli kıldığı önlemlerin alınmasının sağlanmasıdır. Bu konuda geniş bir mevzuat bulunmaktadır.

Gerek ceza, gerekse tazminat hukuku bakımından iş kazalarında sorumluluk kusur ile doğrudan bağlantılıdır. İşçi ve işverenin kazanın meydana gelişindeki kusur oranı, işçinin talebinin, işverenin sorumluluğunun oranını da göstergesi olmaktadır.

Aşağıda, ceza, borçlar ve iş hukuku alanındaki mevzuatın ilgili bölümleri sunulmaktadır.

TÜRK CEZA KANUNU 

Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar

Taksirle Öldürme

MADDE 85 - (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, (Değişik ibare: 5328 - 31.3.2005 / m.3) "iki yıldan" altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi (Değişik ibare: 5328 - 31.3.2005 / m.3) "iki yıldan" onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Taksirle Yaralama

MADDE 89 - (1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

.....

Fiilin birden fazla kişinin yaralanmasına neden olması halinde, altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Bilinçli taksir hali hariç olmak üzere, bu maddenin kapsamına giren suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır.

BORÇLAR KANUNU

1 - ADAM ÖLMESİ VE CİSMANİ ZARAR

A) ÖLÜM TAKDİRİNDE ZARAR VE ZİYAN

MADDE 45 - Bir adam öldüğü takdirde zarar ve ziyan, bilhassa defin masraflarını da ihtiva eder. Ölüm, derhal vuku bulmamış ise zarar ve ziyan tedavi masraflarını ve çalışmağa muktedir olamamaktan mütevellit zararı ihtiva eder.

Ölüm neticesi olarak diğer kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldıkları takdirde, onların bu zararını da tazmin etmek lazım gelir.

B) CİSMANİ ZARAR HALİNDE LAZIMGELEN ZARAR VE ZİYAN

MADDE 46 - Cismanî bir zarara duçar olan kimse külliyen veya kısmen çalışmağa muktedir olamamasından ve ileride iktisaden maruz kalacağı mahrumiyetten tevellüt eden zarar ve ziyanını ve bütün masraflarını isteyebilir.

Eğer hükmün suduru esnasında, kâfi derecede kanaat ile cismanî zararın neticelerini tâyin etmek mümkün değil ise; hükmün tefhimi tarihinden itibaren iki sene zarfında hâkimin, tetkik salâhiyetini muhafaza etmeğe hakkı vardır.

C) MANEVİ TAZMİNAT

MADDE 47 - Hâkim, hususi halleri nazara alarak cismanî, zarara düçar olan kimseye yahut adam öldüğü takdirde ölünün ailesine manevi zarar namiyle adalete muvafık tazminat verilmesine karar verebilir.

İŞ KANUNU

İş Sağlığı ve Güvenliği

İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri

MADDE 77.- İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.

İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. Yapılacak eğitimin usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar.

Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.

İşin durdurulması veya işyerinin kapatılması 

MADDE 79.- Bir işyerinin tesis ve tertiplerinde, çalışma yöntem ve şekillerinde, makine ve cihazlarında işçilerin yaşamı için tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar işyerlerini iş sağlığı ve güvenliği bakımından denetlemeye yetkili iki müfettiş, bir işçi ve bir işveren temsilcisi ile Bölge Müdüründen oluşan beş kişilik bir komisyon kararıyla, tehlikenin niteliğine göre iş tamamen veya kısmen durdurulur veya işyeri kapatılır. 

Bu maddeye göre verilecek durdurma veya kapatma kararına karşı işverenin yerel iş mahkemesinde altı iş günü içinde itiraz etmek yetkisi vardır.

İşçi ve işverenlere kazasız ve sorunsuz iş yaşamı temenni ediyoruz.